• कोल्हापूर येथील अंबाबाई (महालक्ष्मी)

देवीची उपासना करणाऱ्या लक्षावधी भक्तांचं कोल्हापूरची महालक्ष्मी हे मोठं श्रध्दास्थान आहे. हजारो कुटुंबियांची ती कुलदेवता असल्याने या देवीच्या दर्शनासाठी दूरदूरवरून भक्त मंडळी येतात. दिवसभर दर्शनार्थीचा राबता मंदिरात चालू अस्तो. भक्त मंडळी या देवीचा उल्लेख प्रेमाने ‘अंबाबाई’ असा करतात. महाराष्ट्रातील ते एक जागृत श्रध्दास्थान आहे.
सातव्या शतकात चालुक्य राजाने या देवालयाच्या बांधकामास सुरुवास केली. परंतु नवव्या शतकात शिलाहार यादव राजांनी हे देवालय हेमाडपंती बांधणीने व इतर अन्य कलात्मक शिल्पकलेने सुशोभित केलं. हे संपूर्ण देवालय म्हणजे शिल्पकलेचा उत्तम नमुना आहे. देवळाचा गाभारा, सभामंडप, महिरप, खांब, छत या सर्व ठिकाणी शिल्पकलेचं सौंदर्य प्रगट होतं. देवळाच्या आवारात काशी विश्वेवर, कार्तिकस्वामी, शेषशायी, सिध्दिविनायक, महासरस्वती, महाकाली तसेच श्री दत्तात्रेय व श्रीराम आदी देवदेवतांच्या अतिशय सुंदर व देखण्या मूर्त्या लहान-मोठ्या मंदिरात बसविलेल्या आहेत. मंदिराचा सर्व परिसर श्री-मंत्राने कोरलेला आहे.
देवळातील महालक्ष्मी देवीची मूर्ती स्वयंभू असून तिचं वजन ४०किलो इतकं आहे. साडेतीन फूट उंचीची ही मूर्ती चतुर्भुज आहे. तिच्या शिरोभागी शेषशाई नागाने फणा धरून छाया केली आहे. दर शुक्रवारी देवाची पालखी निघते. नवरात्रात आणि चैत्री पौर्णिमेस येथे मोठा उत्सव असतो. देवीच्या गाभाऱ्यापुढे ‘गरुडमंडप’ नावाचा विस्तृत सभामंडप आहे. तो.इ.स.१८३८ मध्ये बांधण्यात आला असून या सभामंडपात संगीत क्षेत्रातील कलावंत आपल्या गायन वादनाने देवीची सेवा करतात. मराठी सत्तेच्या काळात या देवळाचा लौकीक सर्वदूर पसरला. सर्व जातीचे लोक या देवाची पूजा करतात.

नजीकचे रेल्वे स्टेशन : कोल्हापूर ( पुणे मीरज-कोल्हापूर मार्गे)
मुंबई-कोल्हापूर : ४३० कि.मी., पुणे-कोल्हापूर : ३२७ कि. मी

• रेणुका देवी

माहूर येथील रेणुका देवी ही तीन शक्तिपीठांपैकी एक. त्यामुळेच हे स्थान देवी भक्तांच्या दृष्टीने महत्त्वाचे श्रध्दास्थान आहे. माहूर हे नांदेड जिल्ह्यातील एक लहान गाव असून दत्तात्रेय या त्रिगुणी अवताराचे ते जन्मस्थान आहे, अशी दत्तभक्तांची श्रध्दा आहे. ‘काशी क्षेत्री स्नान करितो, करवीर भीक्षेला जातो माहूर निद्रेला वरितो’ असे वर्णन दत्तात्रेयांच्या एका आरतीत आहे.
रेणुका ही दत्तात्रेयांची माता असल्याने माहूर क्षेत्रास मातापूर असेही संबोधले जाते. नवरात्रात रेणुका देवीची मोठी यात्रा भरते. विजयादशमीला या यात्रेची सांगता होते. माहूर येथे सती अनुसया, कालिका आदी देवदेवतांची अनेक प्राचीन मंदिरे आहेत. इतिहास प्रसिध्द राजगड किल्ला याच गावापासून दोन अडीच कि. मी. अंतरावर आहे. १२ व्या शतकात बांधण्यात आलेला हा भुईकोट किल्ला माहूरगड या नावानेही प्रसिध्द आहे.

नजीकचे रेल्वे स्टेशन : किनवट (द.म. रेल्वे)
किनवट-माहूर : ४५ कि.मी., मुंबई-किनवट (व्हाया मनमाड): ७५१ कि.मी. (रेल्वेने)
मुंबई-माहूर (रस्त्याने) : ७८९ कि.मी.

• सप्तशृंगी येथील देवी

नाशिक शहरापासून उत्तरेकडे असलेल्या सह्याद्री पर्वताच्या अजंठा- सातमाळा नावाच्या लांबच लांब उपशाखेवरील सप्तशृंगी हे सर्वात उंच म्हणजे १३८० मीटरपेक्षा अधिक उंचीचे शिखर आहे. या शिखरावरच सप्तशृंगी देवीचे मंदिर आहे. वणीची देवी म्हणूनही ती ओळखली जाते. देवीच्या साडेतीन पीठापैकी हे अर्धे पीठ होय. नाशिकहून दिंडोरी किंवा पिंपळगावमार्गे वणीपर्यंत बसने प्रवास करून नंतर वणीपासून संपूर्ण गड पायी चढून सप्तशृंगी देवीच्या मंदिरापर्यंत जाता येते. या मार्गाने चढण खूप असल्याने नांदुरी मार्गाने अनेक भक्त देवीला जातात. त्यासाठी वणीला न उतरता पुढे १४ कि.मी. अंतरावर नांदुरी येथे जावे लागते. नांदुरी येथून एस.टी. बसने सप्तशृंगी गडाच्या पठारापर्यंत जाता येते. त्यानंतरची चढण अडीचशे पायऱ्यांची असून ती चढणे सोपे आहे. मंदिर एका कड्यात खोलगट असल्याने पायथ्यापासून मंदिर दिसत नाही. खूप वर गेल्यानंतर मंदिराचे दर्शन होते.
ऐन डोंगरात आणि उंच ठिकाणी हे स्थान असल्याने सभोवतालचा निसर्ग मात्र खूपच उल्हसित करणारा आहे. म्हणूनच गड चढताना शीण वाटत नाही. देवस्थानाचा परिसर अत्यंत रमणीय आहे.
सप्तशृंगी हे महाराष्ट्रातील एक जागृत देवस्थात असून शुंभ-निशुंभ व महिषासूर या असुरांचा नाश केल्यानंतर तप-साधना करण्यासाठी देवीनी या गडावर वास्तव्य केले अशी आख्यायिका आहे.
सह्याद्रीच्या या शाखेवर सात उंच शिखरे असल्याने या स्थानास सप्तशृंगी असे नाव मिळाले असावे. देवळाच्या परिसरात प्राचीन मंदिरे आहेत तसेच काही कुंडे आहेत. नवरात्रात या ठिकाणी मोठी यात्रा भरते व लक्षावधी लोक दर्शनासाठी येतात.

नजीकचे रेल्वे स्थानक : नाशिक रोड
नाशिक-नांदुरी : ५४ कि.मी (दिंडोरी मार्गे)
नाशिक-नांदुरी : ६५ कि.मी. (पिंपळगाव मार्गे)