जुन्या काळात स्त्रिया आपल्या भावना गीतांच्या माध्यमातून व्यक्त करायच्या. सडा-रांगोळी, स्वयंपाक, जात्यावर दळणे इत्यादी नेमाची कामे करतांना पारंपारिक गाणी गायच्या त्यांची गोडी अवीट होती म्हणूनच बहिणाबाईंची ‘आधी हाताला चटके, तेव्हा मिळते भाकर’ आजच्या काळातही गुणगुणावेसे वाटते. सणवार, मंगळागौर, डोहाळेजेवण, बारसे, भोंडला इत्यादी प्रसंगांना सुध्दा पारंपारिक गाणी आहेत. ह्या गाण्यांचा शोध हा विभागाचा उद्देश. आपणही आपल्यालाला अशी गाणी माहिती असल्यास marathoglobalvillage@gmail.com वर जरूर पाठवा.
भोंडल्याची (हादग्याची) गाणी
पाळणा गीते
मंगलाष्टक
ओव्या
भोंडल्याची गाणी/ऐलमा पैलमा
भोंडल्याची गाणी/खारिक खोबरं बेदाणा
भोंडल्याची गाणी/काळी चंद्रकळा
भोंडल्याची गाणी/श्रीकांता कमलाकांता
भोंडल्याची गाणी/कारल्याचा वेल
भोंडल्याची गाणी/एक लिंबू झेलू बाई
भोंडल्याची गाणी/अरडी गं बाई परडी
भोंडल्याची गाणी/काऊ आला बाई
भोंडल्याची गाणी/नणंदा भावजया
भोंडल्याची गाणी/हरीच्या नैवेद्याला
भोंडल्याची गाणी/अक्कण माती
भोंडल्याची गाणी/कोथिंबीरी बाई
भोंडल्याची गाणी/यादवराया राणी
भोंडल्याची गाणी/अडकित जाऊ
भोंडल्याची गाणी/आड बाई
भोंडल्याची गाणी/शिवाजी आमुचा राजा
भोंडल्याची गाणी/कृष्णा घालितो लोळण
भोंडल्याची गाणी/कारल्याचे वेल
—
ऐलमा पैलमा गणेश देवा, माझा खेळ मांडून दे, करीन तुझी सेवा
माझा खेळ मांडिला वेशीच्या दारी, पारवं घुमतय पारावरी
गोदावरी काठच्या उमाजी नायका, आमच्या गावच्या भुलोजी बायका
एविनी गा तेविनी गा
आमच्या आया तुमच्या आया, खातील काय दुधोंडे
दुधोंडयाची लागली टाळी ,आयुष्य दे रे भामाळी
माळी गेला शेता भाता, पाऊस पडला येता जाता
पड पड पावसा थेंबोथेंबी, थेंबोथेंबी आडव्या लोंबी,
आडव्या लोंबती अंगणा
अंगणा तुझी सात वर्षे, भोंडल्या तुझी सोळा वर्षे
अतुल्या मतुल्या चरणी चातुल्या,
चरणी चारचोडे, हातपाय खणखणीत गोडे
एकेक गोडा विसाविसाचा, साडया डांगर नेसायच्या
नेसा गं नेसा बाहुल्यांनो, अडीच वर्षे पावल्यांनो
—
खारिक खोबरं बेदाणा ऽ ऽ ऽ
शेंडीचा नारळ, नि राधे कर गं फराळ
बिंदी ठेविली तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं भांगात
नथ ठेविली तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं नाकात
कुडया ठेविल्या तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं कानांत
हार ठेविला तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं गळयात
डोरलं ठेविलं तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं गळयात
वाकी ठेविली तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं दंडात
बांगडया ठेविल्या तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं हातात
तोडे ठेविले तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं हातात
अंगठी ठेविली तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं बोटात
पैंजण ठेविले तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं पायात
जोडवी ठेविली तबकात ऽ ऽ ऽ
माझ्या गळयाची शप्पथ राधे घाल गं पायात
खारिक खोबरं बेदाणा ऽ ऽ ऽ
शेंडीचा नारळ, नि राधे कर गं फराळ
—
काळी चंद्रकळा नेसू कशी
पायात पैंजण घालू कशी
दमडीचं तेल आणू कशी
दमडीचं तेल आणलं
मामंजींची शेंडी झाली
भावोजींची दाढी झाली
सासूबाईंचं न्हाणं झालं
वन्सबाईंची वेणी झाली
उरलेलं तेल झाकून ठेवलं
हत्तीणीचा पाय लागला वेशीबाहेर ओघळ गेला
सासूबाई सासूबाई अन्याय झाला चार चाबूक अधिक मारा
दहीभात जेवायला घाला माझं उष्टं तुम्हीच काढा.
—
श्रीकांता कमलाकांता असं कसं झालं.
असं कसं वेडं माझ्या नशिबी आलं
वेडयाच्या बायकोने केले होते लाडू
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
चेंडू चेंडू म्हणून त्याने खेळायला घेतले
वेडयाच्या बायकोने केला होता चिवडा
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
केरकचरा म्हणून त्याने बाहेर फेकला
वेडयाच्या बायकोने केल्या होत्या करंज्या
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
होडया होडया म्हणून त्याने पाण्यात सोडल्या
वेडयाच्या बायकोने केल्या होत्या चकल्या
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
बांगडया बांगडया म्हणून त्याने हातात घातल्या
वेडयाच्या बायकोने केले होते श्रीखंड
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
क्रीम क्रीम म्हणून त्याने तोंडाला फासले
वेडयाच्या बायकोने केल्या होत्या शेवया
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
गांडूळ गांडूळ म्हणून त्याने फेकून दिल्या.
वेडयाची बायको झोपली होती
तिकडून आला वेडा त्याने डोकावून पाहिले
मेली मेली म्हणून त्याने जाळून टाकले.
—
कारल्याचा वेल लाव गं सुने लाव गं सुने
मग जा अपुल्या माहेरा माहेरा
कारल्याचा वेल लावला हो सासूबाई लावला हो सासूबाई
आता तरी जाऊ का माहेरा माहेरा
कारल्याला कारली येऊ देत गं सुने येऊ देत गं सुने
मग जा अपुल्या माहेरा माहेरा
कारल्याला कारली आली हो सासूबाई आली हो सासूबाई
आता तरी जाऊ का माहेरा माहेरा
कारल्याची भाजी कर गं सुने कर गं सुने
मग जा अपुल्या माहेरा माहेरा
कारल्याची भाजी केली हो सासूबाई केली हो सासूबाई
आता तरी जाऊ का माहेरा माहेरा
कारल्याची भाजी खा गं सुने खा गं सुने
मग जा अपुल्या माहेरा माहेरा
कारल्याची भाजी खाल्ली हो सासूबाई खाल्ली हो सासूबाई
आता तरी जाऊ का माहेरा माहेरा
आपलं उष्ट काढ गं सुने काढ गं सुने
मग जा अपुल्या माहेरा माहेरा
आपलं उष्टं काढलं हो सासूबाई काढलं हो सासूबाई
आता तरी जाऊ का माहेरा माहेरा
आणा फणी घाला वेणी जाऊ द्या राणी माहेरा माहेरा
आणली फणी घातली वेणी गेली राणी माहेरा माहेरा.
—
एक लिंबू झेलू बाई दोन लिंबं झेलू
दोन लिंबं झेलू बाई तीन लिंबं झेलू
तीन लिंबं झेलू बाई चार लिंबं झेलू
चार लिंबं झेलू बाई पाच लिंबं झेलू
पाचा लिंबांचा पाणोठा
माळ घाली हनुमंताला
हनुमंताची निळी घोडी
येता जाता कमळं तोडी
कमळाच्या पाठीमागे लपली राणी
अगं अगं राणी इथे कुठे पाणी
पाणी नव्हे यमुना जमुना
यमुना जमुनाची बारिक वाळू
तेथे खेळे चिल्लारी बाळू
चिल्लारी बाळाला भूक लागली
सोन्याच्या शिंपीने दूध पाजले
पाटावरच्या गादीवर निजविले
निज रे निज रे चिल्लारी बाळा
मी तर जाते सोनार वाडा
सोनार दादा सोनार दादा
गौरीचे मोती झाले की नाही
गौरीच्या घरी तांब्याच्या चुली
भोजन घातले आवळीखाली
उष्टया पत्रावळी चिंचेखाली
पान सुपारी उद्या दुपारी
—
अरडी गं बाई परडी
परडी एवढं काय गं
परडी एवढं फूल गं
दारी मूल कोण गं
दारी मूल सासरा
सास-याने काय आणलंय गं
सास-याने आणल्या पाटल्या
पाटल्या मी घेत नाही सांगा मी येत नाही
चारी दरवाजे लावा गं बाई लावा गं बाई
झिपरं कुत्रं सोडा गं बाई सोडा गं बाई
अरडी गं बाई परडी
परडी एवढं काय गं
परडी एवढं फूल गं
दारी मूल कोण गं
दारी मूल सासू
सासूने काय आणलंय गं
सासूने आणल्या बांगडया
बांगडया मी घेत नाही सांगा मी येत नाही
चारी दरवाजे लावा गं बाई लावा गं बाई
झिपरं कुत्रं सोडा गं बाई सोडा गं बाई
अरडी गं बाई परडी
परडी एवढं काय गं
परडी एवढं फूल गं
दारी मूल कोण गं
दारी मूल दीर
दीराने काय आणलंय गं
दीराने आणले तोडे
तोडे मी घेत नाही सांगा मी येत नाही
चारी दरवाजे लावा गं बाई लावा गं बाई
झिपरं कुत्रं सोडा गं बाई सोडा गं बाई
अरडी गं बाई परडी
परडी एवढं काय गं
परडी एवढं फूल गं
दारी मूल कोण गं
दारी मूल जाऊ
जावेने काय आणलंय गं
जावेने आणला हार
हार मी घेत नाही सांगा मी येत नाही
चारी दरवाजे लावा गं बाई लावा गं बाई
झिपरं कुत्रं सोडा गं बाई सोडा गं बाई
अरडी गं बाई परडी
परडी एवढं काय गं
परडी एवढं फूल गं
दारी मूल कोण गं
दारी मूल नणंद
नणंदेने काय आणलंय गं
नणंदेने आणली नथ
नथ मी घेत नाही सांगा मी येत नाही
चारी दरवाजे लावा गं बाई लावा गं बाई
झिपरं कुत्रं सोडा गं बाई सोडा गं बाई
अरडी गं बाई परडी
परडी एवढं काय गं
परडी एवढं फूल गं
दारी मूल कोण गं
दारी मूल नवरा
नव-याने काय आणलंय गं
नव-याने आणले मंगळसूत्र
मंगळसूत्र मी घेते सांगा मी येते
चारी दरवाजे उघडा गं बाई उघडा गं बाई
झिपरं कुत्रं बांधा गं बाई बांधा गं बाई…………….
—
कोणे एके दिवशी काऊ आला बाई काऊ आला
त्याने एक उंबर तोडले बाई उंबर तोडले
सईच्या दारात नेऊन टाकले बाई नेऊन टाकले
सईने उचलून घरात आणले बाई घरात आणले
कांडून कांडून राळा केला बाई राळा केला
राळा घेऊन बाजारात गेली बाई बाजारात गेली
त्याच पैशाची घागर आणली बाई घागर आणली
घागर घेऊन पाण्याला गेली बाई पाण्याला गेली
उजव्या हाताला मधल्याच बोटाला विंचू चावला बाई विंचू चावला
आणा माझ्या सासरचा वैद्य
अंगात अंगरखा फाटका-तुटका
डोक्याला पागोटे फाटके-तुटके
पायात वहाणा फाटक्या-तुटक्या
कपाळी टिळा शेणाचा
तोंडात विडा घाणेरडा किडा
हातात काठी जळकं लाकूड
दिसतो कसा बाई भिकार्‍यावाणी बाई भिकार्‍यावाणी
आणा माझ्या माहेरचा वैद्य
अंगात अंगरखा भरजरी
डोक्याला पागोटे भरजरी
पायात वहाणा कोल्हापूरी
कपाळी टिळा चंदनाचा
तोंडात विडा केशराचा
हातात काठी चंदनाची
दिसतो कसाबाई राजावाणी बाई राजावाणी
—
नणंदा भावजया दोघी जणी
घरात नव्हतं तिसरं कोणी
शिंक्यावरचं लोणी खाल्लं कोणी
मी नाही खाल्लं वहिनीनी खाल्लं
आता माझा दादा येईल गं
दादाच्या मांडावर बसेन गं
दादा तुझी बायको चोरटी
असेल माझी गोरटी
घे काठी घाल पाठी
घराघराची लक्ष्मी मोठी
—
हरीच्या नैवेद्याला केली जिलबी बिघडली
त्यातलं उरलं पीठ त्याचं केलं थालीपीठ
नेऊनी वाढलं पानात, जिलबी बिघडली
हरीच्या नैवेद्याला केली जिलबी बिघडली
त्यातलं उरलं दही त्याचं केलं श्रीखंड बाई
नेऊनी वाढलं पानात, जिलबी बिघडली
हरीच्या नैवेद्याला केली जिलबी बिघडली
त्यातला उरला थोडा पाक त्याचा केला साखरभात
नेऊनी वाढला पानात, जिलबी बिघडली.
हरीच्या नैवेद्याला केली जिलबी बिघडली
त्यातलं उरलं थोडं तूप त्याच्या केल्या पु-या छान
नेऊनी वाढल्या पानात, जिलबी बिघडली
—
अक्कण माती चिक्कण माती
अश्शी माती सुरेख बाई जातं ते रोवावं
अस्सं जातं सुरेख बाई सपिटी दळावी
अश्शी सपिटी सुरेख बाई करंज्या कराव्या
अश्शा करंज्या सुरेख बाई तबकी ठेवाव्या
अस्सं तबक सुरेख बाई शेल्याने झाकावं
अस्सा शेला सुरेख बाई पालखी ठेवावा
अश्शा पालखी सुरेख बाई माहेरी धाडावी
अस्सं माहेर सुरेख बाई खेळाया मिळतं
अस्सं सासर द्वाड बाई कोंडूनी मारितं
—
कोथिंबीरी बाई गं
आता कधी येशील गं
आता येईन चैत्र मासी
चैत्रा चैत्रा लवकर ये
हस्त घालीन हस्ताचा
देव ठेवीन देव्हा-या
देव्हा-याला चौकटी
उठता बसता लाथा-बुक्की
—
यादवराया राणी घरास येईना कैसी
सासूरवाशीण सून रूसून बसली कैसी
सासूबाई गेल्या समजावयाला
चल चल सूनबाई अपुल्या घराला
अर्धा संसार देते तुजला
मी नाही यायची अपुल्या घराला
यादवराया राणी घरास येईना कैसी
सासूरवाशीण सून रूसून बसली कैसी
सासरे गेले समजावयाला
चल चल सूनबाई अपुल्या घराला
तिजोरीची चावी देतो तुजला
मी नाही यायची अपुल्या घराला.
यादवराया राणी घरास येईना कैसी
सासूरवाशीण सून रूसून बसली कैसी
दीर गेले समजावयाला
चला चला वहिनी अपुल्या घराला
नवीन कपाट देतो तुम्हाला
मी नाही यायची अपुल्या घराला.
यादवराया राणी घरास येईना कैसी
सासूरवाशीण सून रूसून बसली कैसी
जाऊ गेली समजावयाला
चला चला जाऊबाई अपुल्या घराला
जरीची साडी देते तुम्हाला
मी नाही यायची अपुल्या घराला.
यादवराया राणी घरास येईना कैसी
सासूरवाशीण सून रूसून बसली कैसी
नणंद गेली समजावयाला
चल चल वहिनी अपुल्या घराला
चांदीचा मेखला देते तुजला
मी नाही यायची अपुल्या घराला.
यादवराया राणी घरास येईना कैसी
सासूरवाशीण सून रूसून बसली कैसी
पती गेला समजावयाला
चल चल राणी अपुल्या घराला
लाल चाबूक देतो तुजला
मी येते अपुल्या घराला
यादवराया राणी घरास आली कैसी
सासूरवाशीण सून घरास आली कैसी
—
अडकित जाऊ
खिडकीत जाऊ
खिडकीत होतं ताम्हन
भुलोजीला मुलगा झाला
नाव ठेवा वामन
अडकित जाऊ
खिडकीत जाऊ
खिडकीत होता बत्ता
भुलोजीला मुलगा झाला
नाव ठेवा दत्ता
अडकित जाऊ
खिडकीत जाऊ
खिडकीत होती वांगी
भुलोजीला मुलगी झाली
नाव ठेवा हेमांगी
अडकित जाऊ
खिडकीत जाऊ
खिडकीत होती दोरी
भुलोजीला मुलगी झाली
नाव ठेवा गौरी
अडकित जाऊ
खिडकीत जाऊ
खिडकीत होती पणती
भुलोजीला मुलगी झाली
नाव ठेवा मालती
अडकित जाऊ
खिडकीत जाऊ
खिडकीत होती घागर
भुलोजीला मुलगा झाला
नाव ठेवा सागर
—
आड बाई आडोणी,
आडाचं पाणी काढोनी,
आडात पडली मासोळी,
आमचा भोंडला सकाळी.१.
आड बाई आडोणी,
आडाचं पाणी काढोनी,
आडात पडली सुपारी,
आमचा भोंडला दुपारी.२.
आड बाई आडोणी,
आडाचं पाणी काढोनी,
आडात पडली कात्री,
आमचा भोंडला रात्री.३.
आड बाई आडोणी,
आडाचं पाणी काढोनी,
आडात पडला शिंपला,
आमचा भोंडला संपला.४.
—
शिवाजी आमुचा राजा
त्याचा तो तोरणा किल्ला
किल्ल्यामधे सात विहिरी
विहिरीमधे सात कमळे
एक एक कमळ तोडिलं
भवानी मातेला अर्पण केलं
भवानी माता प्रसन्न झाली
शिवाजी राजाला तलवार दिली
तलवाऽऽरंऽऽ घेऊनी आला
हिंदूंचाऽऽ राजा तो झाला
—
कृष्णा घालितो लोळण, यशोदा आली ती धावून
काय रे मागतोस बाळा तुला देते मी आणून
आई मला चंद्र दे आणून, त्याचा चेंडू दे करून
असलं रे कसलं मागणं तुझं जगाच्या वेगळं
आई मला विंचू दे आणून त्याची अंगठी दे करून
असलं रे कसलं मागणं तुझं जगाच्या वेगळं
आई मला साप दे आणून त्याचा चाबूक दे करून
असलं रे कसलं मागणं तुझं जगाच्या वेगळं
—
कारल्याचे वेल लावग सुने लावग सुने,
मग जा आपल्या माहेरा माहेरा..
कारल्याचे वेल लावल हो सासूबाई,
लावल हो सासूबाई अता तरी जाऊ द्या माहेरा माहेरा
स्त्री गरवार पति उदरीं । …
कान्होबा निवडीं आपुलीं गो…
अरे अरे कान्हया वेल्हाळा …
मुक्ताफळ नथ नाकीं । चरणीं…
अच्युता अनंत गोविंद । अरे…
हरिनाम गोड झालें काय सांग…
रावणा मारून माझे माये गे …
संपूर्ण विश्चाचा आत्म्याच…
जो भक्तजन करुणाकर क्षीरसि…
योगी ब्रम्हचारी सिद्ध ब्र…
राजसी तामसी जें गाणें । त…
तळीयाचे पाळी वृक्षावरी बै…
भक्त आवडता भेटला । बोलूं …
अहो त्रिभुवना माझारीं । भ…
गणपतीचा पाळणा 1
गणपतीचा पाळणा 2
विष्णूचा पाळणा
परशुरामाचा पाळणा
रामाचा पाळणा
कृष्णाचा पाळणा
शिवाजीचा पाळणा
पांडुरंगाचा पाळणा
—
स्त्री गरवार पति उदरीं । …
स्त्री गरवार पति उदरीं । पतिव्रता पण साजे तिये नारी ॥१॥
अबला खेळवी मोहें । कडीये घेवो देतसे पाहे ॥२॥
समस्तीं मिळोनी पाळणा घातळा । विष्णुदास नामयानें अनुभव गाइला ॥३॥
—
कान्होबा निवडीं आपुलीं गोधनें ॥धु०॥
पांच पांच पोळ्या तीन भाकरी । दीड कानिवला एक पुरी । आम्हा धाडिलें वैल्या दुरी । आमुची ठकवून खाल्ली शिदोरी ॥ कान्हो० ॥१॥
परियेसी शारंगधरा । तुझा बैल चुकला मोरा । सांगूं गेलों तुझ्या घरा । पाठीं लागला तुझा म्हातारा ॥ कान्होबा० ॥२॥
परियसीं हृषीकेशी । गाई म्हशीचें दूध पिशी । वासरें प्यालीं म्हणून सांगशी । उद्यां ताक नाहीं आम्हासी ॥ कान्हो० ॥३॥
कान्होबा ओढाळ तुझ्या गाई । होत्या नव्हत्या कळंबा ठायीं । शिव्या देती तुझी आई ॥ कान्होबा० ॥४॥
विष्णुदास नामा साहे । देवा तूंचि बाप माये । अखंड माझे ह्रदयीं राहें ॥ कान्होबा० ॥५॥
—
अरे अरे कान्हया वेल्हाळा …
अरे अरे कान्हया वेल्हाळा । तूंरे बरविया गोपाळा । तुज देखियेलें डोळां । रे धेनुवा हुंबरती ॥१॥
माते देवो शिदोरी । ऐसें म्हणतसे मुरारी । मी जाईन वो दुरी । धेनु चारावयालागीं ॥२॥
अलें बेलें चिलें मेकें । सुरण मिरगोडी पैं तिखें । दह्यावांचोनी नव्हे निकें । शिदोरी ताकें कालऊं निकें ॥३॥
वडजा वाकुडा पेंदा सुदामा । हेचि पांतिकर आम्हां । तेथें विष्णुदास नामा । उच्छिष्ट शितें वेंचितसे ॥४॥
—
मुक्ताफळ नथ नाकीं । चरणीं…
मुक्ताफळ नथ नाकीं । चरणीं ल्याली वाळे वांकी । पितांबरें अंग झांकी । कृष्णाई माझी ॥१॥
खांद्यावरी कांबळी । पायघोळ लांबली । पांघरली धाबळी । कृष्णाई माझी ॥२॥
गाई पाठी लागली । पळतां नाहीं भागाली । मायबहिण चांगली । कृष्णाई माझी ॥३॥
देहुडा पावली । उभी माझी माउली । विश्रांतीची साउली । कृष्णाई माझी ॥४॥
कर ठेवुनी कटावरी । उभी भीरवचे तीरीं । नामयाची कैवारी । कृष्णाई माझी ॥५॥
—
अच्युता अनंत गोविंद । अरे…
अच्युता अनंत गोविंद । अरे मेघ:शामा तूं आत्मया रामारे । आत्मया तूं रामारे । म्हणा म्हणा गोविंद नामरे ।
ऐसें तुझें ध्यान लागो आम्हांरे । नामयाचा स्वामि पंढरिराणारे ॥१॥
—
हरिनाम गोड झालें काय सांग…
हरिनाम गोड झालें काय सांगूं गे माय । गोपाळ वाहताती वेणु आर्ते पाहें ॥१॥
गेलें होतें वृंदावना तेथें भेटला कान्हा । गोपाळासी वेध माझा छंद लाला मना ॥२॥
आणिक एक नवल कैचें ब्रम्हादिकांलागीं पिसें । उच्छिष्टा लागोनियां देव जाहले जळीं मासे ॥३॥
आणिक एक नवल चोज गोपाळांसी सांगे गुज । आजळ जळीं चोजवेना पाहतां नेत्र ते अंबुज ॥४॥
आणि एक नवलपरि करीं धरिली सिदोरी । गोपाळासी वाढीतसे नामयाचा स्वामी हरि ॥५॥
—
रावणा मारून माझे माये गे …
रावणा मारून माझे माये गे । बिभीषण लंकेस स्थापिलास कायगे । अयोध्येसी आलीस कायगे ।
माझे ह्रदयमंदिरीं राहेंगे । विठ्ठल मायगे ॥१॥
रुसुनी आली रखुमाबाईगे । तिच्या मागें तूं धांवलीस कायगे ।
संगें घेऊनियां गोपाळ गायगे । मम ह्रदयमंदिरीं राहेंगे ॥२॥
सत्ये राधिकेचे पायींगे । सोडूनी द्वारकेचा ठावगे ।
आलीस कायगे । माझे ह्रदयमंदिरीं राहेंगे ॥३॥
धन्य पुंढलीक भक्त मायगे । त्याणें विटेवर उभा केला कायगे ।
नामा म्हणे माझे मायगे । माझे ह्रदय-मंदिरा राहेंगे ॥४॥
—
संपूर्ण विश्चाचा आत्म्याच…
संपूर्ण विश्चाचा आत्म्याचा जो निज आत्मा । तोचि हा परमात्मा विटेवरी ॥१॥
द्वादश लिंगांचें जें कां आत्मलिंग । ते हे पांडुरंग विटेवरी ॥२॥
अनंत सूर्याची ज्योतीची नीजज्योती । तीही उभी मूर्ती विटेवरी ॥३॥
अनंत शक्तींची जी निजशक्ती । ती ही उभी मूर्ती विटेवरी ॥४॥
अनंत ब्रम्हांचें जें का निजब्रम्हा । तें हें परब्रम्हा विटेवरी ॥५॥
अवघ्या चैतन्यांचें जें कां निज चैतन्य । तें हे समाधान विटेवरी ॥६॥
अनंत विराटाचें स्वरूपाचें निजरूप । तें हें चिद्स्वरुप विटेवरी ॥८॥
अनंट शास्त्रांचें पुराणांचें सार । त्याचेही जिव्हार विटेवरी ॥९॥
अनंत सिद्धींची जी कां निज सिद्धी । ते हे महासिद्धि विटेवरी ॥११॥
भक्तीची नीज भक्ति मुक्तीची निज मुक्ति । शांतीची निज शांती विटेवरी ॥१२॥
क्रोधाचा मह अक्रोध बोधाचा महा बोध । शुद्धाचाही शुद्ध विटेवरी ॥१३॥
काळाचा महा काळ वेळेची महावेळ । फळाचें महाफळ विटेवरी ॥१५॥
अनंत सत्त्वाचें जें कां निज सत्त्व । तत्वाचें निज तत्व विटेवरी ॥१६॥
सर्व संबंधाच जो काम निज संबंध । आनंदाचा कंद विटेवरी ॥१७॥
नामा म्हणे सर्व सुखाचा आराम । धामा परम धाम विटेवरी ॥१८॥
—
जो भक्तजन करुणाकर क्षीरसि…
जो भक्तजन करुणाकर क्षीरसिंधुचा दानी । तो चोरोनी खाये लोणी नवल देखा ॥१॥
जो न माये भूतळीं वेदार्थाहिन कळे । तो बांधिला उखळे नवल देखा ॥२॥
एका पादें करुनी आक्रमी मेदिनी । त्यासी चालूं सिकविती गवळणी नवल देखा ॥३॥
ज्याचे मायेचेनी कुवाडे ब्रम्हादिकां वेडे । तो बागुल म्हणतां दडे नवल देखा ॥४॥
दानवांची कोटी हेळांचि निवटी । त्यातें माता भयें दावी सीपटी नवल देखा ॥५॥
नामा म्हणे हरी विश्वीं विश्वंभरी । तो म्हणती नंदाघरीं नवल देखा ॥६॥
—
योगी ब्रम्हचारी सिद्ध ब्र…
योगी ब्रम्हचारी सिद्ध ब्रम्हज्ञानी । तो तों तुज कोणी नयेति कामा ॥१॥
कोंडुनि इंद्रियें बैसती समाधि । हळुच तुझ्या पदीं झेपावती ॥२॥
एवढें विश्वरूप नाहीं ऐसें केलें । सकळ होउनी ठेलें आपणचि ॥३॥
एसियाचा विश्वास न धरिसी देवा । नामा तुज केशवा विनवीतसे ॥४॥
—
राजसी तामसी जें गाणें । त…
राजसी तामसी जें गाणें । तोडी ताल मोडी मान ॥१॥
ख्याल गाये कंपस्वर । रिझवी दात्याचें अंतर ॥२॥
हे तों प्रीति धनावरी । अर्था अनर्थ तो करी ॥३॥
नामा म्हणे शास्त्रार्थ । अर्थ तोचि होय स्वार्थ ॥४॥
—
तळीयाचे पाळी वृक्षावरी बै…
तळीयाचे पाळी वृक्षावरी बैसुनी । कैसा चातक बोभाई तोरे । तहाना फुटे परी उदक नेघे । मेघाची वाट पाहेरे ॥१॥
तिसा येईं बा कान्हया येईं बा कान्हा । जीवींच्या जीवना केशीराजारे ॥ध्रु०॥
टाळघोळ कल्लोळ नानापरीचीं वाद्यें वाजतीवोजारे । रानींच्या मयुरा नृत्या पैं नये तुजवीण मेघराजोर ॥२॥
जलेविण जळचर पक्षीवीण पिलीयासी तैसें झालें नामयासीरे । शंख चक्र गदा पद्म पीतांबर धारी आझूनि कां न पवसीरे ॥३॥
—
भक्त आवडता भेटला । बोलूं …
भक्त आवडता भेटला । बोलूं चालूं विसरला ॥१॥
बरवें सांपडलें वर्म । करी भागवत धर्म ॥२॥
संत संगतीं साधावें । धरूनि ह्रदयीं बांधावें ॥३॥
हा भावाचा लंपट । सांडूनि आलासे वैकुंठ ॥४॥
नामा म्हणे केउता जाये ॥ आमचा गळा त्याचे पाय ॥५॥
—
अहो त्रिभुवना माझारीं । भ…
अहो त्रिभुवना माझारीं । भूवैकुंठ पंढरी । चंद्रभागा सरोवरीं । विटेवरी नीट उभा ॥१॥
उभा कैवल्य नायक । द्दष्टी सन्मुख पुंडलीक । ज्याचे ब्रम्हादिक सेवक । इतरां कोण पाड ॥२॥
सुरंग रंगें चरणतळें । रातलीं रातोत्पळें । जिंकिलीं माणिक निळें । मज पाहतां बाई ॥३॥
पद अंकुश पताका । ध्वज वज्रांकित रेखा । तेथें लक्ष्मी रतली देखा । सिंधुतनया बाई ॥४॥
अनुपम्यगे माय अनुपम्य सार । परब्रम्ह वो साकार । मंत्रमय त्रिअक्षर । विठ्ठलनाम बाई ॥५॥
तें गा प्रत्यक्ष ध्यान । सर्व सुखाचें निधान । द्दष्टीं पाहतांचि मन । माझें परतेना ॥६॥
न लोगे पातयासी पातें । लक्ष लागलें निरुतें । सुख झालें बा मनातें । तें मी काय सांगों वो माय ॥७॥
मन इंद्रयें वेधलीं । घर वृत्तिचें रिघालीं । काय स्वानंदा मुकलीं । वेगळेपणें ॥८॥
पदद्वयाची ठेवणी । इंद्रनीळ गुल्फमणी । गंगा मिरवत चरणीं । वांकी तोडर पायीं ॥९॥
सरळ अंगोळियावरी । नखें वर्तुळ साजिरीं । चंद्र देखोनि अंबरीं । झाला कळाहीन ॥१०॥
पोटरीया जानु जंघ । मर्गजमणीचे ते स्तंभ । कैसें वोळलें स्वयंभू । ओघ जैसे कालिंदीचे ॥११॥
पितांबर माळ गांठीं । रत्नकिळा बरवंटीं । विद्युल्लतेच्या थाटीं । जैशा मेघमंडळीं ॥१२॥
वीरकंकणें मनगटीं । काडोवांडीं मुद्रिका दाटी । माज सामावे जो मुठीं । वरी कटी कटिसूत्र ॥१३॥
नाभीं सरोज गहन । ब्रम्हयाचें जन्मस्थान । वरी त्निवळी लक्षण । कैसें शोभे रोमराजीं ॥१४॥
काय वाणूं तें उदर । सांठवलें चराचर । ब्रम्हगोळ निरंतर । जया रोमरंध्रीं ॥१५॥
तनु मृदु शाम निर्मळ । प्रभा दिसती सोज्वळ । जेवीं ओळलेंसे जळ । जैसें घनमंडळीं ॥१६॥
शुद्ध चंदन पातळ । आंगीं चर्चिला निर्मळ । जेवीं इंद्रनीळ किळ । गुल्फ मोतियांचे ॥१७॥
पदक बाहुभूषणें । नवरत्नांचें खेवणें । कैसें सर्वां झालें पणें । लेणें लेणियासी ॥१८॥
कौस्तुभ मिरवे कंठीं । माजी रत्नांचिये दाटी । तेथें सुरवरांच्या द्दष्टी । भाळलिया ॥१९॥
श्रवणीं कुंडलें झळती । जैशा विजुवा तळपती । कंठींमाळ वैजयंती । सह तुळसी दळेसी ॥२०॥
विशाल नयन द्दष्टी । ठेऊनियां नासापुटीं । दावी योग कसवटी । योगीयांसी गे माये ॥२१॥
लिंग स्वयंभू शीर स्थळीं । रश्मी मुगुट झळाळी । वेटी मोरपिसातळीं । मृग नाभी तिळक ॥२२॥
स्मित अधर सुरेख । कैसनी मासूर मुख । तेथें मदन पर्यंक । कोटी कुरवंडया ॥२३॥
विष्णुदास नामा जिवें । ओंवाळी सर्व भावें । अनुभव अनुभवें । अनुभविजें सदा ॥२४॥
—