स्त्री गरवार पति उदरीं । …

स्त्री गरवार पति उदरीं । पतिव्रता पण साजे तिये नारी ॥१॥

अबला खेळवी मोहें । कडीये घेवो देतसे पाहे ॥२॥

समस्तीं मिळोनी पाळणा घातळा । विष्णुदास नामयानें अनुभव गाइला ॥३॥

कान्होबा निवडीं आपुलीं गोधनें ॥धु०॥

पांच पांच पोळ्या तीन भाकरी । दीड कानिवला एक पुरी । आम्हा धाडिलें वैल्या दुरी । आमुची ठकवून खाल्ली शिदोरी ॥ कान्हो० ॥१॥

परियेसी शारंगधरा । तुझा बैल चुकला मोरा । सांगूं गेलों तुझ्या घरा । पाठीं लागला तुझा म्हातारा ॥ कान्होबा० ॥२॥

परियसीं हृषीकेशी । गाई म्हशीचें दूध पिशी । वासरें प्यालीं म्हणून सांगशी । उद्यां ताक नाहीं आम्हासी ॥ कान्हो० ॥३॥

कान्होबा ओढाळ तुझ्या गाई । होत्या नव्हत्या कळंबा ठायीं । शिव्या देती तुझी आई ॥ कान्होबा० ॥४॥

विष्णुदास नामा साहे । देवा तूंचि बाप माये । अखंड माझे ह्रदयीं राहें ॥ कान्होबा० ॥५॥

अरे अरे कान्हया वेल्हाळा । तूंरे बरविया गोपाळा । तुज देखियेलें डोळां । रे धेनुवा हुंबरती ॥१॥

माते देवो शिदोरी । ऐसें म्हणतसे मुरारी । मी जाईन वो दुरी । धेनु चारावयालागीं ॥२॥

अलें बेलें चिलें मेकें । सुरण मिरगोडी पैं तिखें । दह्यावांचोनी नव्हे निकें । शिदोरी ताकें कालऊं निकें ॥३॥

वडजा वाकुडा पेंदा सुदामा । हेचि पांतिकर आम्हां । तेथें विष्णुदास नामा । उच्छिष्ट शितें वेंचितसे ॥४॥

मुक्ताफळ नथ नाकीं । चरणीं ल्याली वाळे वांकी । पितांबरें अंग झांकी । कृष्णाई माझी ॥१॥

खांद्यावरी कांबळी । पायघोळ लांबली । पांघरली धाबळी । कृष्णाई माझी ॥२॥

गाई पाठी लागली । पळतां नाहीं भागाली । मायबहिण चांगली । कृष्णाई माझी ॥३॥

देहुडा पावली । उभी माझी माउली । विश्रांतीची साउली । कृष्णाई माझी ॥४॥

कर ठेवुनी कटावरी । उभी भीरवचे तीरीं । नामयाची कैवारी । कृष्णाई माझी ॥५॥

अच्युता अनंत गोविंद ।

अरे मेघ:शामा तूं आत्मया रामारे ।

आत्मया तूं रामारे ।

म्हणा म्हणा गोविंद नामरे ।

ऐसें तुझें ध्यान लागो आम्हांरे ।

नामयाचा स्वामि पंढरिराणारे ॥

हरिनाम गोड झालें काय सांगूं गे माय । गोपाळ वाहताती वेणु आर्ते पाहें ॥१॥

गेलें होतें वृंदावना तेथें भेटला कान्हा । गोपाळासी वेध माझा छंद लाला मना ॥२॥

आणिक एक नवल कैचें ब्रम्हादिकांलागीं पिसें । उच्छिष्टा लागोनियां देव जाहले जळीं मासे ॥३॥

आणिक एक नवल चोज गोपाळांसी सांगे गुज । आजळ जळीं चोजवेना पाहतां नेत्र ते अंबुज ॥४॥

आणि एक नवलपरि करीं धरिली सिदोरी । गोपाळासी वाढीतसे नामयाचा स्वामी हरि ॥५॥

रावणा मारून माझे माये गे । बिभीषण लंकेस स्थापिलास कायगे । अयोध्येसी आलीस कायगे ।

माझे ह्रदयमंदिरीं राहेंगे । विठ्ठल मायगे ॥१॥

रुसुनी आली रखुमाबाईगे । तिच्या मागें तूं धांवलीस कायगे ।

संगें घेऊनियां गोपाळ गायगे । मम ह्रदयमंदिरीं राहेंगे ॥२॥

सत्ये राधिकेचे पायींगे । सोडूनी द्वारकेचा ठावगे ।

आलीस कायगे ।  माझे ह्रदयमंदिरीं राहेंगे ॥३॥

धन्य पुंढलीक भक्त मायगे । त्याणें विटेवर उभा केला कायगे ।

नामा म्हणे माझे मायगे । माझे ह्रदय-मंदिरा राहेंगे ॥४॥

संपूर्ण विश्चाचा आत्म्याचा जो निज आत्मा । तोचि हा परमात्मा विटेवरी ॥१॥

द्वादश लिंगांचें जें कां आत्मलिंग । ते हे पांडुरंग विटेवरी ॥२॥

अनंत सूर्याची ज्योतीची नीजज्योती । तीही उभी मूर्ती विटेवरी ॥३॥

अनंत शक्तींची जी निजशक्ती । ती ही उभी मूर्ती विटेवरी ॥४॥

अनंत ब्रम्हांचें जें का निजब्रम्हा । तें हें परब्रम्हा विटेवरी ॥५॥

अवघ्या चैतन्यांचें जें कां निज चैतन्य । तें हे समाधान विटेवरी ॥६॥

अनंत विराटाचें स्वरूपाचें निजरूप । तें हें चिद्‌स्वरुप विटेवरी ॥८॥

अनंट शास्त्रांचें पुराणांचें सार । त्याचेही जिव्हार विटेवरी ॥९॥

अनंत सिद्धींची जी कां निज सिद्धी । ते हे महासिद्धि विटेवरी ॥११॥

भक्तीची नीज भक्ति मुक्तीची निज मुक्ति । शांतीची निज शांती विटेवरी ॥१२॥

क्रोधाचा मह अक्रोध बोधाचा महा बोध । शुद्धाचाही शुद्ध विटेवरी ॥१३॥

काळाचा महा काळ वेळेची महावेळ । फळाचें महाफळ विटेवरी ॥१५॥

अनंत सत्त्वाचें जें कां निज सत्त्व । तत्वाचें निज तत्व विटेवरी ॥१६॥

सर्व संबंधाच जो काम निज संबंध । आनंदाचा कंद विटेवरी ॥१७॥

नामा म्हणे सर्व सुखाचा आराम । धामा परम धाम विटेवरी ॥१८॥

जो भक्तजन करुणाकर क्षीरसिंधुचा दानी । तो चोरोनी खाये लोणी नवल देखा ॥१॥

जो न माये भूतळीं वेदार्थाहिन कळे । तो बांधिला उखळे नवल देखा ॥२॥

एका पादें करुनी आक्रमी मेदिनी । त्यासी चालूं सिकविती गवळणी नवल देखा ॥३॥

ज्याचे मायेचेनी कुवाडे ब्रम्हादिकां वेडे । तो बागुल म्हणतां दडे नवल देखा ॥४॥

दानवांची कोटी हेळांचि निवटी । त्यातें माता भयें दावी सीपटी नवल देखा ॥५॥

नामा म्हणे हरी विश्वीं विश्वंभरी । तो म्हणती नंदाघरीं नवल देखा ॥६॥

योगी ब्रम्हचारी सिद्ध ब्रम्हज्ञानी । तो तों तुज कोणी नयेति कामा ॥१॥

कोंडुनि इंद्रियें बैसती समाधि । हळुच तुझ्या पदीं झेपावती ॥२॥

एवढें विश्वरूप नाहीं ऐसें केलें । सकळ होउनी ठेलें आपणचि ॥३॥

एसियाचा विश्वास न धरिसी देवा । नामा तुज केशवा विनवीतसे ॥४॥

राजसी तामसी जें गाणें । तोडी ताल मोडी मान ॥१॥

ख्याल गाये कंपस्वर । रिझवी दात्याचें अंतर ॥२॥

हे तों प्रीति धनावरी । अर्था अनर्थ तो करी ॥३॥

नामा म्हणे शास्त्रार्थ । अर्थ तोचि होय स्वार्थ ॥४॥

तळीयाचे पाळी वृक्षावरी बैसुनी । कैसा चातक बोभाई तोरे । तहाना फुटे परी उदक नेघे । मेघाची वाट पाहेरे ॥१॥

तिसा येईं बा कान्हया येईं बा कान्हा । जीवींच्या जीवना केशीराजारे ॥ध्रु०॥

टाळघोळ कल्लोळ नानापरीचीं वाद्यें वाजतीवोजारे । रानींच्या मयुरा नृत्या पैं नये तुजवीण मेघराजोर ॥२॥

जलेविण जळचर पक्षीवीण पिलीयासी तैसें झालें नामयासीरे । शंख चक्र गदा पद्म पीतांबर धारी आझूनि कां न पवसीरे ॥३॥

भक्त आवडता भेटला । बोलूं चालूं विसरला ॥१॥

बरवें सांपडलें वर्म । करी भागवत धर्म ॥२॥

संत संगतीं साधावें । धरूनि ह्रदयीं बांधावें ॥३॥

हा भावाचा लंपट । सांडूनि आलासे वैकुंठ ॥४॥

नामा म्हणे केउता जाये ॥ आमचा गळा त्याचे पाय ॥५॥

अहो त्रिभुवना माझारीं । भूवैकुंठ पंढरी । चंद्रभागा सरोवरीं । विटेवरी नीट उभा ॥१॥

उभा कैवल्य नायक । द्दष्टी सन्मुख पुंडलीक । ज्याचे ब्रम्हादिक सेवक । इतरां कोण पाड ॥२॥

सुरंग रंगें चरणतळें । रातलीं रातोत्पळें । जिंकिलीं माणिक निळें । मज पाहतां बाई ॥३॥

पद अंकुश पताका । ध्वज वज्रांकित रेखा । तेथें लक्ष्मी रतली देखा । सिंधुतनया बाई ॥४॥

अनुपम्यगे माय अनुपम्य सार । परब्रम्ह वो साकार । मंत्रमय त्रिअक्षर । विठ्ठलनाम बाई ॥५॥

तें गा प्रत्यक्ष ध्यान । सर्व सुखाचें निधान । द्दष्टीं पाहतांचि मन । माझें परतेना ॥६॥

न लोगे पातयासी पातें । लक्ष लागलें निरुतें । सुख झालें बा मनातें । तें मी काय सांगों वो माय ॥७॥

मन इंद्रयें वेधलीं । घर वृत्तिचें रिघालीं । काय स्वानंदा मुकलीं । वेगळेपणें ॥८॥

पदद्वयाची ठेवणी । इंद्रनीळ गुल्फमणी । गंगा मिरवत चरणीं । वांकी तोडर पायीं ॥९॥

सरळ अंगोळियावरी । नखें वर्तुळ साजिरीं । चंद्र देखोनि अंबरीं । झाला कळाहीन ॥१०॥

पोटरीया जानु जंघ । मर्गजमणीचे ते स्तंभ । कैसें वोळलें स्वयंभू । ओघ जैसे कालिंदीचे ॥११॥

पितांबर माळ गांठीं । रत्नकिळा बरवंटीं । विद्युल्लतेच्या थाटीं । जैशा मेघमंडळीं ॥१२॥

वीरकंकणें मनगटीं । काडोवांडीं मुद्रिका दाटी । माज सामावे जो मुठीं । वरी कटी कटिसूत्र ॥१३॥

नाभीं सरोज गहन । ब्रम्हयाचें जन्मस्थान । वरी त्निवळी लक्षण । कैसें शोभे रोमराजीं ॥१४॥

काय वाणूं तें उदर । सांठवलें चराचर । ब्रम्हगोळ निरंतर । जया रोमरंध्रीं ॥१५॥

तनु मृदु शाम निर्मळ । प्रभा दिसती सोज्वळ । जेवीं ओळलेंसे जळ । जैसें घनमंडळीं ॥१६॥

शुद्ध चंदन पातळ । आंगीं चर्चिला निर्मळ । जेवीं इंद्रनीळ किळ । गुल्फ मोतियांचे ॥१७॥

पदक बाहुभूषणें । नवरत्नांचें खेवणें । कैसें सर्वां झालें पणें । लेणें लेणियासी ॥१८॥

कौस्तुभ मिरवे कंठीं । माजी रत्नांचिये दाटी । तेथें सुरवरांच्या द्दष्टी । भाळलिया ॥१९॥

श्रवणीं कुंडलें झळती । जैशा विजुवा तळपती । कंठींमाळ वैजयंती । सह तुळसी दळेसी ॥२०॥

विशाल नयन द्दष्टी । ठेऊनियां नासापुटीं । दावी योग कसवटी । योगीयांसी गे माये ॥२१॥

लिंग स्वयंभू शीर स्थळीं । रश्मी मुगुट झळाळी । वेटी मोरपिसातळीं । मृग नाभी तिळक ॥२२॥

स्मित अधर सुरेख । कैसनी मासूर मुख । तेथें मदन पर्यंक । कोटी कुरवंडया ॥२३॥

विष्णुदास नामा जिवें । ओंवाळी सर्व भावें । अनुभव अनुभवें । अनुभविजें सदा ॥२४॥

जो जो जो जो रे गजवदना । मयुरेश्‍वर सुखवदना ।

निद्रा करि बाळा एकरदना । सकळादी गुणसगुणा ॥धृ॥

गंडस्थळ शुन्डा ते सरळी । सिदुंर चर्चुनि भाळी ।

कानी कुंडले ध्वजजाळी । कौस्तुभ तेज झळाळी ॥१॥

पालख लावियला कैलासी । दाक्षयणिचे कुशी ।

पुत्र जन्मला हॄषकेशी । गौरिहाराचे वंशी ॥२॥

चौदा विद्यांचा सागर । वरदाता सुखसागर ।

दुरिते निरसिली अपार । विष्णूचा अवतार ॥३॥

लंबोदर म्हणता दे स्फुर्ति । अद्‍भुत ज्याची किर्ती ।

जीवनसुत अर्ची गुणमुर्ती । सकळिक वांछा पुरती ॥४॥

जो जो जो जो रे गजवदना । पतीतपावना ।

निद्रा करि बाळा गजवदना । मुत्युंजय नदंना ॥धृ॥

पाळणा बांधियला जाडिताचा । पालख या सोन्याचा ।

चांदवा लाविला मोत्यांचा । बाळ निजवी साचा ॥१॥

दोर धरुनिया पार्वती । सखियांसह गीत गाती ।

नानापरी गुण वर्णाती । सुस्वर आळवीती ॥२॥

निद्रा लागली सुमुखाला । सिंदुर दैत्य आला ।

त्याते चरणाने ताडिला । दैत्य तो मारिला ॥३॥

बालक तान्हे हे बहुकारी । दैत्य वधिले भारी ।

करिती आश्‍चर्य नरनारी । पार्वती कोण उतरी ॥४॥

ऎसा पाळणा गाईला । नानापरी आळविला ।

चिंतामणि दास विनविला । गणनाथ निजविला ॥५॥

जो जो जो जो रे व्यापका । सृष्टीच्या पालका ।

निज निज निज बा तू बालका । तान्हुल्या सात्विका ॥धृ॥

धावसि दासाच्या संकटाला । म्हणवुनि श्रमली काया ।

श्रम सांडुनिया निज ध्येया । हलविते पाळणिया ॥१॥

शीते व्यापिले तुज भारी । निजता सागर जठरी ।

आला काळीमा शरीरी । फणिवर धुधु:कारी ॥२॥

अद्‍भुत तव महिमा श्रुतिनिगमा । न कळे तुझी सीमा ।

तो तू स्त्रीकामा घनश्‍यामा । अंतरी धरुनी कामा ॥३॥

तुजला कैसी बा लाज नसे । कैसे झाले पिसे ।

त्र्यंबक प्रभु विनवी तुज बहुसे । येत असे रे हासे ॥ जो जो ॥४॥

जो जो जो जो रे सुखधामा । भक्तपूर्ण कामा ॥धृ॥

क्षत्रिय संहारी रणांगणी । उग्र स्वभाव करणी ।

भारी श्रमलासी खेळणी । उद्धरिता हे धरणी ।

धेनुद्विजांचे पाळणा । करिता अवतारणा ।

तुजला निजवीता पाळता । दीनावरि करी करुणा ॥१॥

देव अवतरले हृषीकेशी । भृगु ऋषीच्या वंशी ।

संगे घेऊनिया विधि हरिसी । रेणुकेचे कुशी ।

सागर सारुनिया वसविले । कोकण जन पाळिले ।

दुष्टा चरणाते दवडिले । यश हे प्रसिद्ध केले ॥२॥

स्वस्थानी जावे भार्गवा । अखंडित चिरंजीवा ।

योगमाया ते करि सेवा । परशुराम देवा ।

हालवी रेणुका पाळणा । गाई त्या सगुणा ।

सखया रामाच्या आभरणा । चुकवी जन्ममरणा ॥३॥

बाळा जो जो रे कुळभूषणा । दशरथनंदना ।

निद्रा करि बाळा मनमोहना । रामा लक्षुमणा ॥धृ॥

पाळणा लांबविला अयोध्येसी । दशरथाचे वंशी ।

पुत्र जन्मला हृषीकेशी । कौसल्येचे कुशी ॥१॥

रन्तजडित पालख । झळके अलौकिक ।

वरती पहुडले कुलदिपक । त्रिभुवननायक ॥२॥

हालवी कौसल्या सुंदरी । धरुनी ज्ञानदोरी ।

पुष्पे वर्षिली सुरवरी । गर्जती जयजयकार ॥३॥

विश्‍वव्यापका रघुराया । निद्रा करी बा सखया ।

तुजवर कुरवंडी करुनिया । सांडिन आपुली काया ॥४॥

येऊनि वसिष्ठ सत्वर । सागे जन्मांतर ।

राम परब्रहा साचार । सातवा अवतार ॥५॥

याग रक्षुनिया अवधारा । मारुनि रजनीचरा ।

जाईल सीतेच्या स्वयंवरा । उद्धरि गौतमदारा ॥६॥

पर्णिले जानकी सुरुपा । भंगुनिया शिवचापा ।

रावण लज्जित महाकोप । नव्हे पण हा सोपा ॥७॥

सिंधूजलडोही अवलीळा । नामे तरतिल शिळा ।

त्यावरी उतरुनिया दयाळा । नेईल वानरमेळा ॥८॥

समूळ मर्दूनि रावण । स्थापिल बिभीषण ।

देव सोडविले संपूर्ण । आनंदले त्रिभुवन ॥९॥

राम भावाचा भुकेला । भक्ताधीन झाला ।

दास विठ्ठले ऎकिला । पाळणा गाईला ॥१०॥

बाळा जो जो रे कुळभूषणा । श्रीनंदनंदना ।

निद्रा करि बाळा मनमोहना । परमानंदा कृष्णा ॥धृ॥

जन्मुनि मथुरेत यदुकुळी । आलासी वनमाळी ।

पाळणा लांबविला गोकुळी । धन्य केले गौळी ॥१॥

बंदिशाळेत अवतरुनी । द्वारे मोकलुनी ।

जनकशृंखला तोडुनी । यमुना दुभंगोनी ॥२॥

मार्गी नेतांना श्रीकृष्णा । मेघनिवारणा ।

शेष धावला तत्क्षणा । उंचावूणी फणा ॥३॥

रत्‍नजडित पालख । झळके आमोलिक ।

वरती पहुडले कुलतिलक । वैकुंठनायक ॥४॥

हालवी यशोदा सुंदरी । धरुनी ज्ञानदोरी ।

पुष्पे वर्षिली सुरवरी । गर्जति जयजयकारी ॥५॥

विश्‍वव्यापका यदुराया । निद्रा करी बा सखया ।

तुजवरि कुरवंडी करुनिया । सांडिन मी निज काया ॥६॥

गर्ग येऊनी सत्वर । सांगे जन्मांतर ।

कृष्ण परब्रह्म साचार । आठवा अवतार ॥७॥

विश्‍वव्यापी हा बालक । दृष्ट दैत्यांतक ।

प्रेमळ भक्तांचा पालक । श्रीलक्ष्मीनायक ॥८॥

विष पाजाया पूतना । येता घेईल प्राणा ।

शकटासुरासी उताणा । पाडिल लाथे जाणा ॥९॥

उखळाला बांधता मातेने । रांगता श्रीकृष्ण ।

यमलार्जुनांचे उद्धरण । दावानव प्राशन ॥१०॥

गोधन राखिता अवलिळा । कालिया मर्दीला ।

दावानल वन्ही प्राशील । दैत्यध्वंस करी ॥११॥

इंद्र कोपता धांवून । उपटील गोवर्धन ।

गाईगोपाळा रक्षून । करीन भोजन ॥१२॥

कालींदीतीरी जगदीश । व्रजवनितांशी रास ।

खेळुनि मारील कंसास । मुष्टिक चाणुरास ॥१३॥

ऎशी चरित्रे अपार । दावील भूमीवर ।

पांडव रक्षील सत्वर । ब्रह्मानंदी स्थिर ॥१४॥

तुज जोजविते माय जिजाई बाळा । नीज रे नीज लडिवाळा ।

मध्यरात्रीचा प्रहर लाडक्या आला । झोप का येईना तुजला ॥

झोके देते गीत गात अंगाई । तरी डोळा लागत नाही ।

बाळा असला थांबिव चाळा आता । थकले मी झोके देता ॥

तू महाराष्ट्राचा त्राता । मनी धरली कसली चिंता ।

पाठिशी भवानी माता । माउलिया जीवीचा जिव्हाळा ।

नीज रे नीज लडिवाळा ॥१॥

चल ठेव दुरी हातामधली ढाल । निद्रा करी बाळा खुशाल ।

झोपली कशी बारा मावळी थेट । शिवनेर जुन्नर पेठ ॥

नि:शब्द कशी पसरली रे शांती । या मराठी भूमीवरती ॥

बागूलबुवा आला काळा काळा । झडकरी झोप रे बाळा ॥

कोकणच्या चौदा ताली । झोपल्या घाटाखाली ।

आणि रात्र बहुतचि झाली । किती सांगु तुला समजावू वेल्हाळा ।

नीज रे नीज लडिवाळा ॥२॥

पहिल्या दिवशी आनंद झाला । टाळ-मृदंगाचा गजर केला ॥

चंदन बुक्क्याचा सुवास त्याला । पंढरपुरात रहिवास केला ॥ जो. ॥१॥

दुसर्‍या दिवशी करुनी आरती । दिंड्या पताका वैष्णव नाचती ।

वरती बसविला लक्ष्मीचा पती ॥ जो.॥२॥

तिसर्‍या दिवशी दत्ताची छाया । नव्हती खुलली बाळाची छाया ।

आरती ओवाळू जय प्रभूराया । जो. ॥३॥

चवथ्या दिवशी चंद्राची छाया । पृथ्वी रक्षण तव कराया ।

चंद्रसूर्याची बाळावर छाया ॥ जो.॥४॥

पाचव्या दिवशी पाचवा रंग । लावूनि मृदंग आणि सारंग ।

संत तुकाराम गाती अभंग ॥ जो.॥५॥

सहाव्या दिवशी सहावा विलास । बिलवर हंड्या महाली रहिवास ।

संत नाचती गल्लोगल्लीस ॥जो.॥६॥

सातव्या दिवशी सात बहीणी । एकमेकीचा हात धरुनी ।

विनंती करिती हात जोडूनी ॥जो.॥७॥

आठव्या दिवशी आठवा रंग । गोप गौळणी झाल्या त्या दंग ।

वाजवी मुरली उडविसी रंग ॥जो.॥८॥

नवव्या दिवशी घंटा वाजला । नवखंडातील लोक भेटीला ।

युगे अठ्ठवीस उभा राहिला ॥जो.॥९॥

दहाव्या दिवशी दहावीचा थाट । रंगित फरश्या टाकिल्या दाट ।

महाद्वारातून काढिली वाट ॥जो.॥१०॥

अकराव्या दिवशी आकार केला । सोन्याचा कळस शोभे शिखराला ।

रुक्मिणी बैसली डाव्या बाजूला ॥जो.॥११॥

बाराव्या दिवशी बारावी केली । चंद्रभागेत शोभा ही आली ॥

नामदेव ते बसले पायारीला चोखोबा संत महाद्वाराला ॥जो.॥१२॥